Koorts in de palliatieve fase
Samenvatting
Koorts is een verhoging van de lichaamstemperatuur tot boven de 38 °C (rectaal gemeten). Wanneer geen verklaring voor de koorts wordt gevonden bij een patiënt met kanker kan er sprake zijn van tumorkoorts. De temperatuur kan over de dag flink schommelen, met pieken tot 40 °C. Bij hyperthermie is er sprake van temperatuursverhoging als gevolg van een primair defect van het temperatuurregulerend mechanisme van het lichaam.
Gevolgen
Er kunnen klachten optreden van transpireren, koude rillingen, warmtegevoel, lage bloeddruk, versnelde pols en ademhaling, vermoeidheid en ernstig ziek zijn, vooral bij verandering van de temperatuur.
Oorzaken
- als begeleidend verschijnsel van kanker (tumorkoorts)
- infecties
- reactie op medicatie (antibiotica, cytostatica (o.a. bleomycine), interferon, monoclonale antilichamen, bisfosfonaten, neuroleptica en SSRI's) of staken daarvan (opioïden, benzodiazepinen, corticosteroïden)
- trombose en/of longembolie
- reactie op transfusie van bloed of bloedproducten
- bijnierinsufficiëntie
- graft versus hostreactie na allogene beenmergtransplantatie
- gestoorde temperatuursregulatie door metastasen in de hersenstam
- comorbiditeit: infecties, niet gerelateerd aan tumor of behandeling, of andere ziektes die met koorts gepaard kunnen gaan (bijv. SLE, vasculitis)
Diagnostiek
- anamnese en lichamelijk onderzoek
- op indicatie aanvullend onderzoek:
- laboratorium: CRP, leucocyten + differentiatie, urinesediment
- microbiologisch onderzoek
- X-thorax of ander beeldvormend onderzoek
Bij patiënten met kanker wordt de diagnose tumorkoorts pas gesteld na uitsluiting van infecties en andere oorzaken van koorts en meestal ook na ontbreken van effect van een proefbehandeling met antibiotica. Een reactie van koorts op NSAID's past bij tumorkoorts en maakt een bacteriële infectie veel minder waarschijnlijk.
Beleid
Behandeling van de oorzaak
- behandeling van de onderliggende ziekte
- aanpassing van de medicatie
- staken van toediening van bloed of bloedproducten
- behandeling van infectie, trombose/longembolie, bijnierinsufficiëntie, graft versus hostreactie of comorbiditeit
Niet-medicamenteus
- maatregelen ter verwarming (bij oplopende temperatuur: dekens, lauwwarme kruiken) of juist verkoeling (bij hoge temperatuur: sponzen met lauwwarm water, koele omgevingstemperatuur, katoenen kleding en beddengoed)
- zorg zo nodig voor voldoende inname van vocht (oraal, s.c./i.v.)
Medicamenteus
- paracetamol 2-4 dd 1000 mg p.o. of rectaal
- NSAID's: diclofenac 2-3 dd 25 mg p.o. of rectaal, naproxen 2-3 dd 250 mg p.o. of rectaal, ibuprofen 2-3 dd 200-400 mg p.o. of 4 dd 500 mg rectaal, zo nodig met maagbescherming
- dexamethason 1 dd 4-8 mg p.o. of s.c.
Evaluatie
- door arts of verpleegkundige
- aan de hand van klachten en temperatuur
- na enkele dagen